Bệnh vàng lá thối rễ ở Mai Vàng

Bệnh vàng lá thối rễ ở Mai Vàng (Ochna integerrima) là một bệnh phổ biến, đặc biệt trong điều kiện chăm sóc không phù hợp hoặc môi trường bất lợi. Bệnh này làm cây suy yếu, giảm giá trị thẩm mỹ và có thể dẫn đến chết cây nếu không được xử lý kịp thời. Dưới đây là chia sẻ của https://kienthuccaytrong.webflow.io/thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng, và cách phòng trị bệnh:

1. Nguyên nhân gây bệnh

Bệnh vàng lá thối rễ ở mai vàng do các yếu tố chính sau:

• Nấm bệnh:
  
  • Chủ yếu là nấm Phytophthora spp. (đặc biệt Phytophthora nicotianae), Fusarium spp., Rhizoctonia solani, hoặc Pythium spp..
  • Nấm tấn công rễ khi đất quá ẩm, ngập úng, hoặc thiếu oxy.
• Tuyến trùng: Tuyến trùng rễ gây tổn thương cơ học, tạo điều kiện cho nấm xâm nhập, làm bệnh nặng hơn.
• Điều kiện môi trường và chăm sóc:
  
  • Đất trồng: Đất thoát nước kém, đất sét, đất chua (pH < 5), hoặc đất thiếu dinh dưỡng.
  • Tưới nước: Tưới quá nhiều, nước đọng ở gốc, hoặc chậu không có lỗ thoát nước.
  • Chậu trồng: Chậu nhỏ, rễ bị bó, hoặc đất trong chậu bị nén chặt sau thời gian dài.
  • Phân bón: Bón phân hóa học quá liều, dư đạm, hoặc thiếu vi lượng (sắt, kẽm, magie).
  • Vị trí trồng: Thiếu ánh sáng, độ ẩm cao, hoặc cây bị stress do di chuyển, thay chậu.

2. Triệu chứng

• Trên lá:
  
  • Lá vàng dần, bắt đầu từ mép lá hoặc lá già, sau lan lên lá non.
  • Lá mất độ bóng, héo, rụng sớm, cây thưa lá, cành khô.
  • Bệnh nặng: Toàn bộ lá vàng, rụng hết, cây chết.
• Trên rễ:
  
  • Rễ cám và rễ tơ thối, chuyển màu nâu hoặc đen, có mùi hôi.
  • Vỏ rễ bong tróc, lõi gỗ lộ ra, rễ lớn thối lan dần.
  • Bệnh nặng: Hệ rễ chính bị hủy hoại, cây mất khả năng hút nước và dinh dưỡng.
• Trên thân và gốc:
  
  • Gốc cây có thể thâm đen, xì mủ, hoặc nứt vỏ nếu bệnh lan lên thân.
  • Cây dễ bật gốc khi lay nhẹ (do rễ mất khả năng bám).

3. Điều kiện phát triển

• Độ ẩm cao: Đất ngập nước, đặc biệt trong mùa mưa hoặc tưới quá nhiều.
• Nhiệt độ: Nấm Phytophthora phát triển mạnh ở 24-30°C.
• Đất kém thông thoáng: Đất nén chặt, không tơi xốp, hoặc chậu không thoát nước.
• Vệ sinh kém: Tàn dư lá rụng, đất bẩn, hoặc dụng cụ chăm sóc không được khử trùng làm lây lan mầm bệnh.

4. Biện pháp phòng ngừa

• Chọn đất và chậu trồng:
  
  • Sử dụng đất tơi xốp, thoát nước tốt (hỗn hợp đất thịt, xơ dừa, tro trấu, phân hữu cơ hoai mục tỷ lệ 5:2:2:1).
  • Chọn chậu có lỗ thoát nước, kích thước phù hợp với cây (đường kính gấp 2-3 lần bầu rễ).
  • Trước khi trồng, xử lý đất/chậu bằng vôi bột hoặc chế phẩm Trichoderma để diệt nấm bệnh.
• Quản lý nước và ánh sáng:
  
  • Tưới nước vừa đủ, chỉ tưới khi đất khô mặt (1-2 lần/tuần tùy thời tiết).
  • Đặt cây ở nơi thoáng gió, có ánh sáng khuếch tán (tránh ánh nắng trực tiếp gay gắt).
  • Tránh để nước đọng ở gốc hoặc trong đĩa lót chậu.
• Bón phân hợp lý:
  
  • Sử dụng phân hữu cơ hoai mục, phân vi sinh định kỳ (1-2 tháng/lần).
  • Bón phân NPK cân đối (loại 20-20-20 hoặc 16-16-16), bổ sung vi lượng (sắt, kẽm) 2-3 tháng/lần.
  • Tránh bón phân hóa học khi đất quá ẩm hoặc cây yếu.
• Vệ sinh và chăm sóc:
  
  • Tỉa lá vàng, cành khô, thu gom tàn dư và tiêu hủy.
  • Thay đất hoặc chậu 1-2 năm/lần, cắt bỏ rễ già, thối khi thay.
  • Dùng dụng cụ sạch, khử trùng khi cắt tỉa.

5. Biện pháp xử lý khi cây bị bệnh

Dưới đây là quy trình xử lý hiệu quả:

Bước 1: Kiểm tra và vệ sinh

• Nhấc cây ra khỏi chậu (nếu trồng chậu) hoặc đào nhẹ quanh gốc (nếu trồng đất) để kiểm tra rễ.
• Cắt bỏ rễ thối bằng kéo sạch (khử trùng bằng cồn 70%), giữ lại rễ khỏe.
• Loại bỏ lá vàng, cành khô, thu gom và tiêu hủy.
• Rửa sạch bộ rễ bằng nước sạch, ngâm rễ trong dung dịch thuốc trừ nấm (như Ridomil Gold hoặc Daconil) 5-10 phút.

Bước 2: Xử lý đất và nấm bệnh

• Đối với cây trồng chậu:
  
  • Thay đất mới (đã xử lý bằng vôi bột hoặc Trichoderma).
  • Rải vôi bột quanh gốc (50-100g/cây nhỏ), tưới nhẹ để vôi ngấm vào đất.
• Đối với cây trồng đất:
  
  • Xới nhẹ đất quanh gốc, rải vôi bột (200-500g/gốc tùy kích thước cây) và phân chuồng hoai mục (2-5 kg/gốc).
• Sử dụng chế phẩm sinh học:
  
  • Sử dụng thuốc đặc trị vàng lá thối rễ sinh học có thành phần từ nấm đối kháng Trichoderma, Cheatomium và Paecilomyces giúp tiêu diệt các loại nấm bệnh trong đất như Fusarium, Phytophthora,... Và tuyến trùng gây hại bộ rễ. Pha 500g với 200l nước. Tưới trực tiếp vào vùng đất theo tán cây. Sử dụng 2-3 lần mỗi lần cách nhau 10-12 ngày. Nên cắt cành để hiệu quả phục hồi.
• Thuốc hóa học:
  
  • Ridomil Gold 68WG (Metalaxyl + Mancozeb): Pha 25g/10L nước, tưới quanh gốc.
  • Các hoạt chất khác: Aliette (Fosetyl-aluminium), Daconil (Chlorothalonil), hoặc Copper oxychloride.
  • Xử lý tuyến trùng (nếu có) bằng thuốc chứa Abamectin hoặc Imidacloprid.

Bước 3: Phục hồi cây

• Sau 15-20 ngày, khi rễ non xuất hiện, tưới Axit Humic, Axit Fulvic, hoặc phân sinh học (như Bio Nut) để kích thích rễ phát triển.
• Phun phân bón lá chứa vi lượng (sắt, kẽm, magie) hoặc NPK 20-20-20 (2-3 lần, cách nhau 7-10 ngày). Lưu ý: Chỉ phun khi cây có dấu hiệu phục hồi, tránh phun khi rễ còn yếu.
• Đặt cây ở nơi râm mát, tránh nắng gắt trong 1-2 tháng để cây hồi phục.

Bước 4: Theo dõi và phòng tái phát

• Kiểm tra cây định kỳ, đặc biệt trong mùa mưa.
• Nếu cây vàng lá trên 80% và rễ thối gần hết, khả năng phục hồi thấp, nên thay cây mới và xử lý đất kỹ.
• Vệ sinh chậu, đất, và dụng cụ để tránh lây lan.

6. Lưu ý quan trọng

• Thời điểm xử lý: Xử lý bệnh vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh mưa để thuốc không bị rửa trôi.
• An toàn: Tuân thủ hướng dẫn sử dụng thuốc, đeo găng tay và khẩu trang khi phun/tưới thuốc.
• Cây bonsai hoặc mai kiểng: Cần xử lý nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương thêm rễ và thân.

‍